Ekologiczna przyszłość budynków: co wnosi nowa dyrektywa UE w sprawie zielonych domów

Budynki w Unii Europejskiej odpowiadają za 401TPTP3T zużycia energii i 36% emisji gazów cieplarnianych związanych z energią. Liczby te pokazują, jak bardzo istniejące budynki wpływają na zużycie energii i globalne zmiany klimatyczne. Trzy czwarte budynków w UE nie jest energooszczędnych. Dzieje się tak głównie dlatego, że wiele z nich jest starych i nie zostało odnowionych w celu oszczędzania energii. Tylko około 1% budynków jest odnawianych energetycznie każdego roku. W tym tempie, aby wszystkie budynki stały się energooszczędne, zajęłoby to wieki. Do ogrzewania wiele budynków nadal wykorzystuje paliwa kopalne, takie jak gaz ziemny (391TP33T), olej (11%) lub węgiel (3%).

Przyjęcie dyrektywy UE 2024/1275 był motywowany takimi czynnikami jak zmiana klimatu, niezależność energetyczna, komfort i zdrowie, zmniejszenie ubóstwa energetycznego, pobudzenie gospodarki i tworzenie miejsc pracy. Celem UE jest zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55% do 2030 roku w porównaniu z rokiem 1990. UE chce również zmniejszyć zależność od importowanych paliw kopalnych, uczynić budynki bardziej wydajnymi i komfortowymi oraz obniżyć koszty energii ponoszone przez konsumentów. Wszystkie te powody doprowadziły do powstania nowego prawa, które ma zasadniczo zmienić sposób, w jaki budujemy, remontujemy i użytkujemy budynki w Unii Europejskiej.

Cele dyrektywy UE 2024/1275

Głównym celem dyrektywy jest uczynienie zasobów budowlanych UE zeroemisyjnymi do 2050 roku. Oznacza to, że za około 25 lat budynki w UE powinny być wolne od emisji dwutlenku węgla i wysoce energooszczędne.

Aby osiągnąć ten ambitny cel, dyrektywa wyznacza szereg krótko- i średnioterminowych celów pośrednich:

1. Nowe budynki o zerowej emisji:
   • Od 2028 r. dla nowych budynków użyteczności publicznej
   • Od 2030 r. dla wszystkich nowych budynków
2. Renowacja istniejących budynków:
   • Zmniejszenie średniego zużycia energii pierwotnej o 16% do 2030 r.
   • Redukcja do 20-22% do 2035 r.
3. Minimalne standardy charakterystyki energetycznej dla budynków niemieszkalnych:
   • Do 2030 r. najmniej wydajne 161TPTP3T w budynkach muszą zostać ulepszone
   • Do 2033 r. najmniej wydajne 26% w budynkach muszą zostać ulepszone
4. Wycofanie paliw kopalnych w ogrzewaniu:
   • Koniec zachęt finansowych dla kotłów na paliwa kopalne od 2025 r.
   • Całkowite wycofanie kotłów na paliwa kopalne do 2040 r.
5. Zwiększone wykorzystanie energii słonecznej:
   • Obowiązkowa instalacja paneli słonecznych na nowych i istniejących budynkach zgodnie z określonym harmonogramem

Wdrożenie tej dyrektywy zwiększy popyt na energooszczędne materiały i technologie budowlane, rozwinie rynek renowacji energetycznych i zwiększy udział energii odnawialnej w sektorze budowlanym. Zmniejszy również zależność od paliw kopalnych do ogrzewania i chłodzenia oraz obniży rachunki za energię, stworzy nowe miejsca pracy w budownictwie i zielonych technologiach oraz poprawi jakość powietrza poprzez zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych.

Te cele i oczekiwane skutki pokazują skalę zmian, jakie dyrektywa przyniesie sektorowi budowlanemu i codziennemu życiu obywateli Europy.

Kluczowe środki i narzędzia wprowadzone dyrektywą

Ważnym pojęciem jest pojęcie budynki o zerowej emisji. Budynek opisany przez tę koncepcję to budynek o bardzo wysokiej charakterystyce energetycznej, który zużywa niewiele energii lub nie zużywa jej wcale, nie wytwarza żadnych emisji dwutlenku węgla z paliw kopalnych na miejscu i ma zerową lub bardzo niską emisję gazów cieplarnianych podczas eksploatacji. Koncepcja ta stanie się obowiązkowa od 2028 r. dla nowych budynków publicznych, a od 2030 r. dla wszystkich nowych budynków.

Dyrektywa wymaga ustanowienia minimalne standardy charakterystyki energetycznej które budynek musi osiągnąć. W przypadku istniejących budynków, budynki niemieszkalne muszą osiągnąć określone progi charakterystyki energetycznej do 2030 i 2033 roku, a w przypadku budynków mieszkalnych, każdy kraj musi wyznaczyć trajektorię stopniowej renowacji. Warunki i terminy dla nowych budynków są takie same jak powyżej.

Inną wprowadzoną koncepcją jest paszport renowacyjny - narzędzie do ulepszania istniejących budynków. Jest to spersonalizowany plan dogłębnej renowacji budynku, pokazujący kroki niezbędne do przekształcenia budynku w budynek o zerowej emisji. Paszport renowacji zawiera informacje na temat bieżącej charakterystyki energetycznej, zalecenia dotyczące ulepszeń oraz szacunkowe koszty i oszczędności. Państwa członkowskie są zobowiązane do wdrożenia programu do 2026 roku.

Dyrektywa kładzie silny nacisk na integracja energii odnawialnej w budynkach, w szczególności w zakresie wykorzystania energii słonecznej. Wspomniano o obowiązku instalowania paneli słonecznych na nowych i istniejących budynkach zgodnie z określonym harmonogramem. Państwa członkowskie muszą określić kryteria wdrażania tych instalacji solarnych. Zachęca się również do stosowania innych form energii odnawialnej, takich jak pompy ciepła.

Istnieje również jasny plan wycofywanie paliw kopalnych w ogrzewaniu budynków. Od 2025 r. państwa członkowskie nie mogą już zapewniać zachęt finansowych do instalacji kotłów na paliwa kopalne, a do 2040 r. kotły te muszą zostać całkowicie wycofane. Zachęca się do przechodzenia na odnawialne systemy grzewcze.

Aby wesprzeć te główne zmiany, dyrektywa przewiduje tworzenie mechanizmów finansowania na renowacje energetyczne, specjalne wsparcie dla gospodarstw domowych znajdujących się w trudnej sytuacji oraz tworzenie "punktów kompleksowej obsługi" w celu dostarczania informacji i pomocy w renowacji budynków. Zachęca się państwa członkowskie do korzystania z funduszy unijnych i krajowych w celu wspierania transformacji energetycznej w sektorze budynków.

Te środki i instrumenty stanowią trzon strategii UE na rzecz transformacji sektora budowlanego. Będą one miały znaczący wpływ na sposób, w jaki budujemy, remontujemy i użytkujemy budynki w nadchodzących dziesięcioleciach.

Wpływ dyrektywy 2024/1275 na branżę budowlaną

Dyrektywa UE 2024/1275 będzie miała duży wpływ na cały sektor budowlany. Konieczne będzie wprowadzenie zmian w praktykach budowlanych i remontowych, przyjęcie nowych technik i materiałów w celu osiągnięcia standardów budynków o zerowej emisji. Większy nacisk zostanie położony na dogłębne i etapowe renowacje, a nie tylko powierzchowne interwencje, a integracja systemów energii odnawialnej z projektami budowlanymi będzie obowiązkowa.

Wzrośnie zapotrzebowanie na innowacje i nowe technologie. Opracowane zostaną niskoemisyjne materiały budowlane. Opracowane zostaną zintegrowane systemy zarządzania energią w budynkach. Pojawią się innowacje w zakresie izolacji i energooszczędnych systemów HVAC.

Będzie to miało również wpływ na siłę roboczą, która będzie musiała zostać przeszkolona i przekwalifikowana, aby spełnić nowe wymagania. Pojawi się potrzeba szkolenia pracowników w zakresie energooszczędnych technik budowlanych i renowacyjnych, wzrośnie zapotrzebowanie na specjalistów w dziedzinie energii odnawialnej i systemów automatyki budynków. Konieczne będzie również przeszkolenie ekspertów w zakresie oceny charakterystyki energetycznej oraz opracowanie paszportów renowacyjnych.

Wpływ na przemysł drzewny

Przemysł drzewny odegra ważną rolę we wdrażaniu tej dyrektywy. Natychmiastowym efektem będzie zwiększony popyt na konstrukcje drewniane. Budownictwo z wykorzystaniem prefabrykowanych systemów drewnianych będzie się rozwijać ze względu na skrócenie czasu budowy i wysoką efektywność energetyczną. Drewno będzie coraz częściej postrzegane jako alternatywa dla innych materiałów, zarówno w przypadku nowych konstrukcji, jak i renowacji.

Dostosowanie się do nowych standardów będzie stanowić wyzwanie. Potrzeba wykazania i certyfikacji wydajności energetycznej produktów drewnianych będzie coraz bardziej nagląca. Procesy produkcyjne będą musiały zostać dostosowane, aby spełnić wymóg zmniejszenia śladu węglowego produktów. Pojawi się konkurencja z innymi materiałami zielony na rynku.

Wzrośnie potencjał innowacji w zakresie produktów i technik. Opracowane zostaną nowe produkty drewniane o ulepszonych właściwościach izolacyjnych. Innowacje w drewnie przemysłowym będą coraz bardziej obecne, aby spełnić rygorystyczne wymagania dotyczące budynków o zerowej emisji. Opracowane zostaną zintegrowane rozwiązania łączące drewno z innymi energooszczędnymi technologiami.

Harmonogram wdrażania

Dyrektywa określa kilka kluczowych terminów wdrożenia różnych środków:

• 2025: Koniec zachęt finansowych dla kotłów na paliwa kopalne
• 2026: Wdrożenie systemu odnawiania paszportów
• 2028: Nowe budynki publiczne muszą być zeroemisyjne
• 2030: Wszystkie nowe budynki muszą być zeroemisyjne
• 2030-2033: Wdrożenie minimalnych standardów charakterystyki energetycznej dla budynków niemieszkalnych
• 2035: Zmniejszenie o 20-22% średniego zużycia energii pierwotnej w budynkach mieszkalnych
• 2040: Całkowite wycofanie kotłów na paliwa kopalne
• 2050: Osiągnięcie w pełni zdekarbonizowanych zasobów mieszkaniowych

Ta oś czasu daje przemysłowi budowlanemu i drzewnemu jasne ramy dla adaptacji i innowacji w nadchodzących dziesięcioleciach.

Wnioski i dalsze działania

Głównym celem dyrektywy UE 2024/1275 jest uczynienie zasobów budowlanych Unii Europejskiej zeroemisyjnymi do 2050 roku. Transformacja ta powinna przynieść szereg istotnych korzyści:

• Znacząca redukcja emisji gazów cieplarnianych z sektora budowlanego
• Zmniejszenie zależności energetycznej UE od paliw kopalnych
• Poprawa jakości życia obywateli Europy dzięki bardziej wydajnym i komfortowym budynkom
• Stymulowanie innowacji w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych
• Tworzenie nowych miejsc pracy w obszarach takich jak renowacja energetyczna i zielone technologie.

Jest to ambitny plan, który niesie ze sobą szereg wyzwań. Najważniejszym z nich są wysokie koszty początkowe renowacji i budowy nowych obiektów spełniających nowe standardy. Będzie to wymagało dużej liczby specjalistów, którzy muszą zostać jak najszybciej przeszkoleni w zakresie nowych technologii i praktyk. Renowacja historycznych lub zabytkowych budynków może wiązać się z wyzwaniami, którym należy sprostać. Wszystkie te wysiłki nie mogą prowadzić do rosnących nierówności lub ubóstwa energetycznego.

Dyrektywa całkowicie zmienia przyszłość budownictwa w UE, zmierzając w kierunku holistycznego podejścia do budownictwa, które uwzględnia cały cykl życia budynku. Rośnie znaczenie technologii cyfrowych w projektowaniu, budowie i zarządzaniu budynkami. Pojawiają się nowe modele biznesowe skoncentrowane na efektywności energetycznej i zrównoważonym rozwoju. Sektor budowlany nie jest już postrzegany jako samodzielny obszar, ale coraz bardziej zintegrowany z energią odnawialną.

Schematyczne podsumowanie dyrektywy (UE) 2024/1275

Aby zapewnić szybkie odniesienie, poniżej znajduje się schematyczne podsumowanie głównych aspektów dyrektywy:

Główne cele:

1. Zdekarbonizowane budynki do 2050 r.
2. Nowe budynki zeroemisyjne od 2030 r. (2028 r. dla budynków publicznych)
3. Zmniejszenie zużycia energii w istniejących budynkach o 16% do 2030 r. i 20-22% do 2035 r.

Kluczowe środki:

1. Minimalne standardy charakterystyki energetycznej dla istniejących budynków
2. Wprowadzenie paszportów renowacyjnych
3. Obowiązkowa instalacja paneli słonecznych na nowych i istniejących budynkach
4. Wycofanie paliw kopalnych z ogrzewania do 2040 r.
5. Mechanizmy finansowania i zachęty do renowacji energetycznej

Implikacje dla przemysłu:

1. Potrzeba nowych umiejętności i technologii w budownictwie
2. Możliwości w zakresie zrównoważonych materiałów i technik budowlanych
3. Rosnący popyt na głębokie i etapowe renowacje
4. Opracowywanie zintegrowanych rozwiązań w zakresie efektywności energetycznej i energii odnawialnej

Kluczowe terminy:

• 2025: Koniec zachęt dla kotłów na paliwa kopalne
• 2026: Wdrożenie paszportów renowacyjnych
• 2028-2030: Nowe budynki o zerowej emisji
• 2040: Całkowite wycofanie kotłów na paliwa kopalne
• 2050: Zasoby mieszkaniowe w pełni zdekarbonizowane

Niniejsze podsumowanie zawiera przegląd dyrektywy i może służyć jako szybki punkt odniesienia dla osób zainteresowanych jej wpływem na sektor budowlany i drzewny w UE.